ละมุดสีดา

ถิ่นกำเนิด และลักษณะของละมุดสีดา 
ชื่ออื่น : ละมุดไทย 
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Madhuca Grandiflora Fletcher.
ชื่อวงศ์ : SAPOTACEAE

เขตกระจายพันธุ์ และถิ่นกำเนิด : 
เคยพบขึ้นตามธรรมชาติในป่าชายหาดริมฝั่งทะเลทางภาคใต้ของไทย สมัยก่อนนิยมปลูกเป็นไม้ผลกันมาก ปัจจุบันเป็นผลไม้ไทยที่ถูกละเลย ต่างประเทศพบที่ศรีลังกา พม่า ภูมิภาคอินโดจีน ภูมิภาคมาเลเซีย และภาคเหนือของออสเตรเลีย ออกดอกและผลเป็นช่วงๆ สลับกันเกือบตลอดปี ละมุดสีดาอยู่ในวงศ์เดียวกับละมุด เกด พิกุล

ลักษณะทั่วไป : 
ต้นไม้ - เป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูง 10-15 เมตร ไม่ผลัด ใบ ลำต้นตรง แตกกิ่งก้านเยอะเป็นพุ่มทรงกลมทึบ กิ่งอ่อนเกลี้ยง เปลือกต้นสีน้ำตาลเทา

ใบ - เป็นรูปหอกแคบ หรือรูปหอกแกมรูปไข่กลับ ออกเรียงสลับถี่ตามปลายกิ่ง ปลายใบสอบเรียว บางทีมน โคนใบสอบ เนื้อใบหนา ขอบใบเรียบหรือเป็นคลื่น สีเขียวสด เวลามีใบดกจะให้ร่มเงาดีมาก

ดอก - มีสีขาว ออกเป็นกระจุกใหญ่ๆ ตามปลายกิ่ง บางทีออกตามง่ามใบ แต่ละช่อประกอบด้วยดอกย่อยจำนวนมาก

ผล - รูปกลมรี ลักษณะคล้ายผลพิกุล แต่จะมีขนาดใหญ่กว่าอย่างชัดเจน ผลอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อผลสุกหรือแก่จะเป็นสีแดงสดใส หรือสีแดงคล้ำ เวลาติดผลดกและผลสุกพร้อมๆกันทั้งต้น จะดูสวยงามแพรวพราวมาก เนื้อในเมื่อสุกเป็นสีเหลืองปนส้ม รับประทานได้ แต่ต้องรับประทานตอนที่ผลสุกงอมเป็นสีดำ รสชาติหวานปนฝาดเล็กน้อย มีกลิ่นหอม เป็นกลิ่นละมุดแรงมาก จึงถูกตั้งชื่อว่า "ละมุดสีดา" หนึ่งผล มี 1-2 เมล็ด ติดผลได้ เรื่อยๆ

การขยายพันธุ์ - เพาะเมล็ด ตอนกิ่ง และเสียบยอด หากปลูกด้วยเมล็ด หรือตอนกิ่ง จะใช้เวลาปลูกนาน 4-5 ปีขึ้นไป จึงจะติดผลชุดแรก แต่ปลูกด้วยต้นเสียบ ยอดใช้เวลาไม่นานสามารถติดผลให้เก็บรับประทานได้เลย ปลูกได้ในดินทั่วไป ชอบแดด ไม่ชอบน้ำท่วมขัง

ละมุดสีดา เป็นพันธุ์ไม้หายาก ใกล้สูญพันธุ์ น่าปลูกเพราะว่าเป็นพันธุ์ไม้ไทยแท้ ควรปลูกอนุรักษ์ไว้ในสวนพฤกศาสตร์ สวนสมุนไพร เพื่อการศึกษา แต่ถ้าจะปลูกประดับก็ได้ เพราะว่าพุ่มเรือนยอดมีกิ่งแตกตั้งฉากกับลำต้นเหมือนซี่ร่ม มีขนาดลำต้น และเรือนยอดไม่กว้างขวางนัก ใช้พื้นที่ปลูก 3x3 เมตรก็ได้อย่างสวยงามแล้ว หรือปลูกเป็นบอนไซก็ได้ ไม่เลวทีเดียว เพราะว่าใบหนาแข็ง ผลเล็กแต่สีแดงสดใสมาก

นอกจาก "ละมุดสีดา" จะมีผลสีสันงดงาม รสชาติอร่อยแล้ว ตำรายาโบราณยังกล่าวอีกว่า คนที่เพิ่งจะหายเจ็บไข้ หรือเพิ่งจะฟื้นไข้ รับประทานผล "ละมุดสีดา" เพียงหนึ่งหรือสองผล จะช่วยทำให้ จิตใจชุ่มชื่นหายอ่อนเพลีย