ขมิ้นขาว

ชื่อสมุนไพร ขมิ้นขาว
ชื่ออื่นๆ/ชื่อท้องถิ่น  ขมิ้นม่วง, ว่านม่วง (ทั่วไป)
ชื่อวิทยาศาสตร์  Curcuma manga valeton & Zijp
ชื่อสามัญ  Curcuma white, White turmeric
วงศ์  ZINGIBERACEAE

ถิ่นกำเนิดขมิ้นขาว

สำหรับถิ่นกำเนิดดั้งเดิมของขมิ้นขาวนั้นยังไม่ทราบแน่ชัด แต่พบว่ามีการกระจายพันธุ์ในคาบสมุทรอินโดจีน บริเวณประเทศไทย พม่า เวียดนาม ลาว กัมพูชา มาเลเซีย และอินโดนีเซีย นอกจากนี้ยังระบุว่าสามารถพบได้ในอินเดียอีกด้วย สำหรับในประเทศไทยสามารถพบได้ทั่วไปทุกภาคของประเทศ โดยถือว่าขมิ้นขาวเป็นทั้งผัก และสมุนไพรพื้นบ้านที่รู้จักกันเป็นอย่างดีอีกด้วย

ประโยชน์และสรรพคุณขมิ้นขาว

• เป็นยารักษาโรคกระเพาะ
• รักษาแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้
• บรรเทาอาการคลื่นไส้
• ช่วยย่อยอาหาร
• ช่วยบำรุงธาตุ
• ช่วยกระตุ้นการหลั่งอาหารของน้ำดี
• ช่วยทำให้เจริญอาหาร
  
• ช่วยขับลม
• ช่วยลดอาการจุกเสียดแน่นท้อง
• แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ
• ขับปัสสาวะ
• ช่วยขับน้ำนมมารดา
• รักษาโรคไข้ผอมเหลือง
• รักษานิ่วในถุงน้ำดี
• รักษาโรคผิวหนัง

            ขมิ้นขาวถูกนำมาใช้ประโยชน์ในหลายด้าน เช่น ใช้รับประทานเป็นพืชผัก เรียกว่า ขมิ้นขาว โดยส่วนที่ใช้เป็นอาหาร คือ เหง้าสด ที่เป็นสีเหลืองอ่อน และจะต้องปลอกเปลือกด้านนอกออกจะเหลือส่วนที่เป็นสีขาวด้านใน แล้วจึงสามารถนำมารับประทานเป็นผักสดร่วมกับน้ำพริก หรือ นำไปยำแกง และใช้เป็นเครื่องปรุงอาหาร ต่างๆ
           แต่หากใช้ในการมงคลจะเรียกว่า ว่านม่วง โดยขมิ้นขาวถือว่าเป็นพืชมงคล เพราะถือว่ามีสีขาวบริสุทธิ์ เหมือนสีของไข่มุกมีความหมายบ่งบอกถึง ความปรารถนาดี ความหวังดี ความบริสุทธิ์ใจอีกทั้งยังเชื่อกันว่าหากนำขมิ้นขาวใส่กระถางตั้งวางไวทิศตะวันออกของบ้านจะเป็นมงคล ช่วยเสริมบารมี ศักดิ์ศรี เสน่ห์ ความรัก เอื้ออาทร ความเจริญ และความยั่งยืน

รูปแบบและขนาดวิธีใช้ขมิ้นขาว

หากใช้ขมิ้นขาวเป็นยาสมุนไพรนั้น หากเป็นการบำรุงธาตุ ช่วยให้เจริญอาหาร หรือ ช่วยรักษาภายในตามที่ได้กล่าวมาในหัวข้อที่ผ่านมา จะสามารถใช้ได้โดยนำแง่งมารับประทานสด หรือนำเหง้า และแง่งมาต้มกับน้ำดื่มก็ได้ แต่หากเป็นการรักษาภายนอกเช่นโรคผัวหนังต่างๆ ก็ให้นำเหง้ามาฝนทาบริเวณที่เป็น

ลักษณะทั่วไปของขมิ้นขาว

ขมิ้นขาวจัดเป็นไม้ล้มลุกอายุหลายปีมีลำต้นใต้ดินเรียกว่า เหง้า หรือ หัว ซึ่งเว้ามีลักษณะเป็นรูปรีสีน้ำตาล และแตกแขนงย่อยเป็นสีขาว มีกลิ่นหอมส่วนลำต้นเหนือพื้นดินจะเป็นลำต้นเทียม มีลักษณะคล้ายขมิ้นชัน และขมิ้นอ้อย แต่จะค่อนข้างสูงกว่าโดยจะสูงราว 90-110 เซนติเมตร ใบ เป็นใบเดี่ยวเจริญจากลำต้นใต้ดิน ประกอบด้วยกาบใบซ้อนทับกันแบบชั้นๆ แบบเรียงสลับจากโคนถึงปลาย รูปทรงของใบเป็นรูปหอกหรือใบพายสีเขียว โคนสอบปลายแหลม กว้าง 12-15 ซม. และยาว 30-40 ซม. เจริญเติบโตในหน้าฝน แต่ในช่วงหน้าหนาวถึงฤดูแล้งจะเริ่มมีใบเหลืองและเหี่ยวแห้งแต่จะยังมีหัวฝังอยู่ใต้ดินแต่ไม่ตาย เมื่อถึงฤดูฝนถัดไปก็จะพร้อมแตกใบขึ้นมาใหม่อีกครั้งดอก ออกเป็นช่อคล้ายกับดอกขมิ้นชันกับขมิ้นอ้อยมีก้านช่อยาวแทงจากเหง้าใต้ดิน กลีบประดับสีเขียงอมชมพูซ้อนทับแบบเวียนสลับหลายกลีบและหลายชั้นเมื่อดอกบานจะมีสีเหลืองอ่อน

การขยายพันธุ์ขมิ้นขาว

ขมิ้นขาวสามารถขยายพันธุ์ได้โดยการแยกเหง้า เช่นเดียวกันกับขมิ้นชัน และขมิ้นอ้อย โดยมีวิธีการดังนี้ เริ่มจากไถพรวนดินเพื่อให้ดินร่วนซุยจากนั้นตากดินไว้ 7-10 วัน เพื่อทำลายเชื้อโรคในดินแล้วขุดหลุมลึกประมาณ 10 เซนติเมตร รองก้นหลุมด้วยปุ๋ยคอก หรือ ปุ๋ยหมัก นำเหง้าขมิ้นขาวที่มีอายุ 10-12 เดือน หั่นเป็นท่อน โดยแต่ละท่อนให้มีตาที่ข้อประมาณ 2-3 ตาต่อท่อน นำไปปลูกหลุมละ 1-2 ท่อน แล้วกลบดิน เว้นระยะห่างระหว่างต้นและระหว่างแถว ประมาณ 25-30 เซนติเมตร แล้วจึงรดน้ำให้ สัก 2-3 ครั้ง/สัปดาห์ ในระยะแรกๆ หากฝนตกชุกก็ไม่ต้องให้น้ำ และเมื่อขมิ้นขาวมีอายุได้ 8-9 เดือน จึงเอาหัวขึ้นมาได้ ทั้งนี้ขมิ้นขาวเป็นพืชที่ชอบดินที่มีลักษณะเป็นดินร่วนปนทรายและเป็นพืชชอบแดดไม่ชอบน้ำขัง