ทองนพเก้า

นพเก้า ตามความหมายดั้งเดิมแต่โบราณคือ อัญมณี 9 ประการที่ใครได้ครอบครองก็จะถือว่าเป็นมงคล ดังนั้นคนไทยโบราณจึงตั้งชื่อทองนพเก้าตามลักษณะและสีทองอร่ามของต้นนี้ โดยเชื่อกันว่าหากใครปลูกต้นทองนพเก้า หรือ ชะแมบ ทองไว้ในบ้านหรือประตูรั้วนั้น ก็จะทำให้ชีวิตมีแต่ความรุ่งเรือง ชีวิตมีแต่ความสว่างไสว ทำอะไรก็จะมีแต่ความประสบความสำเร็จ และเชื่อว่า คนในบ้านจะได้โชคลาภด้านทอง หรือทำธุรกิจเกี่ยวกับทอง ดังชื่อของต้นไม้ชนิดนี้ที่ชื่อว่า “ทองนพเก้า” ทองเนื้อดี สีเหลืองทองอร่ามเหมือนกับสีของใบ

สำหรับความเป็นมาของต้นทองนพเก้าหรืออีกชื่อ คือ ต้นชะแมบทอง เดิมทีเป็นไม้ที่มีถิ่นกำเนิดในประเทศวานูอาตู ซึ่งเป็นประเทศหมู่เกาะอยู่ในมหาสมุทรแปซิฟิกตอนใต้ จากนั้นก็มากระจายพันธุ์เป็นวงกว้างตามชายหาดและริมฝั่งน้ำ จากแอฟริกาตะวันออก อินเดีย เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ไปจนถึงตอนเหนือของทวีปออสเตรเลีย เป็นต้นไม้ที่มักจะขึ้นมากตามชายฝั่งจึงทำให้มีความสามารถในการทนความแห้งแล้งหรือทนลมทะเลได้ดี ความโดดเด่นของต้นนี้คือใบสีเหลืองทองงดงามตลอดปี ด้วยความงดงามนี้ทำให้ต้นชะแมบทองจึงถูกเลือกนำมาใช้ในราชพิธีของในหลวงรัชกาลที่ 9 และนำปลูกข้างตึกไทยคู่ฟ้าทำเนียบรัฐบา

• ลำต้น

ลำต้นตรงยาว เนื้อไม้เรียบ สีของไม้ออกสีเทาน้ำตาลจัดเป็นไม้ขนาดเล็กถึงขนาดกลาง เป็นไม้พุ่มถึงยืนต้น สูงได้ประมาณ 1-10 เมตร 

• ใบ

ใบเป็นใบประกอบแบบมีใบย่อย 3 ใบ สีเหลืองทอง หลังใบมีขน ขอบใบมนโค้ง แผ่นใบเรียบและอ่อน

• ดอก

ดอกของต้นชะแมบทองจะมีสีขาวออกตามซอกใบเป็นช่อสั้นๆ คล้ายดอกถั่ว ออกดอกเยอะในช่วง กรกฎาคม – ตุลาคม หรือในบางพื้นที่ก็จะมีดอกถึง 3 ครั้ง ใน 1 ปี

• ผลและเมล็ด

ผลเป็นฝักลักษณะแบนคอดและโค้งงอขึ้น ขนาดความยาวของฝักประมาณ 3 ซม. ไม่ใหญ่มากนัก

การขยายพันธุ์

ต้นทองนพเก้าในปัจจุบันนิยมการขยายพันธุ์แบบ ทั้งเพาะเมล็ด และปักชำ ซึ่งทั้ง 2 วิธีนี้ ก็ไม่ได้ถูกนำไปใช้ว่าด้านไหนดีกว่ากัน แต่ขึ้นอยุ่กับว่าในช่วงนั้น ต้นทองนพเก้าหรือชะแมบทองนั้นจะออกเมล็ดให้เก็บเกี่ยวกันรึเปล่า

แต่ข้อดีอีกอย่างของพันธุ์ไม้ชนิดนี้คือ “ขยันแตกยอดใหม่” ตลอดทั้งปี ทำให้ในช่วงที่ไม่มีดอก ชาวสวนก็สามารถนำกิ่งเหล่านั้นมาปักชำ โดยที่ต้นแม่พันะุ์ก็สามารถสร้างกิ่งใหม่มาทดแทนได้ตลอดเวลา