ว่านทิพยเนตร

ชื่อวงศ์ Zingiberaceae
ชื่ออื่นๆ ว่านเจ้าน้อยมหาพรหม, ว่านดอกดิน, ว่านตูบหมู, ว่านนอนหลับ, ว่านมหาประสาน, เอื้องดิน

ว่านทิพยเนตร เป็นไม้ล้มลุกที่อายุได้หลายปี จัดเป็นพืชในวงศ์เดียวกันกับขิง นิยมปลูกเป็นไม้ประดับ และมีความเชื่อว่าหากปลูกเลี้ยงไว้ในบ้านก็จะช่วยให้ค้าขายดี มีอำนาจบารมี เป็นที่รักและเมตตาแก่คนทั่วไป

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ลำต้น
มีลักษณะเป็นเหง้าหรือหัวรูปทรงกลมอยู่ใต้ดิน เปลือกหัวเป็นสีน้ำตาล เนื้อภายในหัวมีสีเหลืองอ่อน มีตุ้มเล็กๆ ที่หัวไว้คอยสะสมอาหาร ส่วนของลำต้นที่โผล่เหนือดินมีความสูงประมาณ 25-40 ซม.

ใบ
มีลักษณะเป็นรูปทรงรีแกมรูปใบหอก ออกเป็นใบเดี่ยวมาจากหัวใต้ดิน ก้านใบยาว โคนใบสีแดงเรื่อมีลักษณะคล้ายกาบ แผ่นใบเรียบ หนา ด้านบนใบมีสีเขียวแต้มด้วยสีเขียวอมเทา ขอบใบเป็นคลื่นเล็กน้อย ใบมีกลิ่นหอมเมื่อขยี้ ว่านชนิดนี้หากมีใบรูปรีแกมรูปไข่กว้างและไม่มีลาย จะเรียกว่า ว่านไก่ดำ หากใบมีลักษณะเรียวแคบ ไม่มีลาย ด้านล่างใบเป็นสีม่วงแดง จะเรียกว่า ว่านไม้ดีด และหากใบเป็นกำมะหยี่ มีสีเขียวแต้มสีม่วงคล้ำสลับกับสีเขียวอมเทา จะเรียกว่า ว่านไม้ลัด

ดอก
ออกเป็นช่อจากเหง้าใต้ดินก่อนการผลิใบ ลักษณะของดอกมีสีขาวแกมม่วง มีใบประดับสีเขียวอ่อน รูปไข่ เรียวแหลม ดอกมีกลิ่นหอมอ่อนๆ ในช่วงเช้า มักผลิดอกในช่วงปลายฤดูร้อนไปจนถึงต้นฤดูฝน

การขยายพันธุ์
ทำได้ด้วยการแยกเหง้าหรือหัวไปปลูก ว่านทิพยเนตร เป็นพืชที่เจริญเติบโตได้ดีในดินร่วยที่มีความอุดมสมบูรณ์ ชอบแสงแดดแบบรำไร ต้องการน้ำในปริมาณปานกลาง ไม่ควรให้มีน้ำท่วมขัง เนื่องจากอาจทำให้หัวเน่าได้ ปลูกได้ทั้งในดินและปลูกลงกระถาง การปลูกในกระถางควรใช้อิฐดินเผาแตกๆ รองก้น ประมาณ ¼ ของกระถาง กลบด้วยทรายหยาบพอมิดก้อนอิฐ แล้วใส่ดินที่เผาแล้วหรือดินกลางแจ้งที่สะอาดลงไปให้พอเต็มกระถาง นำหัวว่านลงปลูก รดน้ำตามพอชุ่ม และให้อย่างสม่ำเสมอในทุกๆ วัน

สรรพคุณทางยา
ส่วนของหัวใช้เป็นยาสมุนไพรแก้ตาแดง ตามัว ตาฝ้าฟาง ตาช้ำ หรือริดสีดวงตาได้