มะตูมแขก

มะตูมแขกหรือมะตูมซาอุ มีชื่อสามัญในภาษาอังกฤษว่า Brazilian Pepper-tree ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Schinus terebinthifolius มีถิ่นกำเนิด อยู่ในพื้นที่อเมริกาใต้แถบประเทศ บราซิล อาร์เจนตินาและปารากวัย แต่ปลูกแพร่หลายในตะงันออกกลาง เชื่อกันว่าแรงงานไทยที่ไปทำงานในประเทศซาอุดิอาระเบีย นำเข้ามาปลูกแถบภาคตะวันออกเฉียงเหนือ  ปลูกง่าย  ปลูกลงดิน หรือใส่กระถาง ก็ได้กินยอด  ด้วยรสชาติจัดจ้าน ฝาด มัน ทำให้แกล้มกับลาบ น้ำพริก อาหารอีสานได้อรรถรสและความลงตัวพอดี

มะตูมแขก  เป็นไม้ทรงพุ่มขนาดเล็ก ถ้าปล่อยให้โตแบบไม่ตัดยอด อาจจะสูงได้ถึง 10 เมตร แตกกิ่งก้านได้ดี ยิ่งตัดยอดยิ่งแตก ทำให้มียอดอ่อนไว้ทานเป็นผักสดได้ตลอดปี ยอดอ่อนมีส้มอมสีแดง ขอบใบมีลักษณะเป็นหยักหนาม ดอกออกเป็นช่อเล็ก ๆสีขาว ถ้าปล่อยยอกไว้ไม่ตัดออกจะทำให้ออกดอกได้ทั้งปี แต่พบมากในช่วงปลายฝนต้นหนาว ผลเมื่ออ่อนมีสีเขียวและเปลี่ยนเป็นสีแดงสดเมื่อแก่ เนื่องผลมีสีสวยสดและออกได้ทั้งปี จึงนิยมนำไปปลูกเป็นไม้ประดับ ผลเมื่อแก่จัดเปลือกจะแห้งติดเมล็ดคล้ายพริกไทย แต่เล็กกว่า

การขยายพันธุ์ เพาะเมล็ด ปักชำและตอนกิ่ง

          ประโยชน์ของมะตูมแขก ใช้เป็นพืชอาหาร และใช้เป็นพืชสมุนไพรได้ดี นิยมนำมาทานเป็นผักสด เป็นเครื่องเคียงกับลาบ น้ำพริก ผัดไทย ขนมจีน ด้านการนำไปใช้ในเชิงสมุนไพร มะตูมแขกมีฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียและเชื้อราได้ดี ซึ่งมีรายงานทางด้านวิทยาศาสตร์ พบว่าสารสกัดของมะตูมซาแขกช่วยลดการอักเสบ ควบคุมการเต้นของหัวใจ ช่วยรักษาโรคความดันต่ำ แก้ท้องผูก กระตุ้นการหดตัวของกล้ามเนื้อและรักษาบาดแผล
          นอกจากนี้ยังช่วยลดอาการปวดกล้ามเนื้อ ทำลายเซลล์มะเร็ง ลดอาการซึมเศร้า ลดอาการชักกระตุก ทำลายเชื้อไวรัส กระตุ้นการย่อยอาหาร ขับปัสสาวะ ขับเสมหะและกระตุ้นการขับประจำเดือน

          วิธีนำไปใช้  เปลือกมะตูมแขกใช้ต้มน้ำต้มดื่ม ครั้งละ 1 แก้ว วันละ 2 ครั้ง หรือใช้ใบแก่ต้มน้ำดื่มครั้งละ 1 ถ้วยกาแฟ วันละ 2 ครั้ง ใช้ลำต้นแก่นรวมทั้งเปลือกทุบพอแตก ดองเหล้า ทำยาดองใช้ดื่มครั้งละ แก้วเป๊ก เช้าและเย็น วันละ 2 ครั้ง มะตูมแขกมีน้ำมันและน้ำมันหอมระเหยที่เป็นประโยชน์หลายชนิด น้ำมันเหล่านี้ก่อให้เกิดรสเผ็ดและมีกลิ่นหอม

          ในอเมริกากลางและอเมริกาใต้ใช้เป็นยาสมานแผล ต้านแบคทีเรียและไวรัส หรือใช้เป็นยาบำรุงกำลัง ในประเทศเปรูใช้น้ำยางจากต้นเป็นยาระบายอ่อน ๆ และใช้เป็นยาขับปัสสาวะ ส่วนทั้งหมดของต้นใช้เป็นยาปฏิชีวนะ ส่วนของน้ำยางที่แห้งแล้วเมื่อนำมารวมกับน้ำมันหอมระเหยที่ได้จากใบใช้เป็น ยารักษาแผล ช่วยในการหยุดเลือด รักษาอาการปวดฟัน